Over gemakzucht en een omhooggevallen HBS-er

Weer een prachtige aflevering van Vrij Nederland, verleden week ontvangen, met vele boeiende artikelen. Desondanks heb ik twee kanttekeningen.

Allereerst het interview met Bernice Notenboom. Zij is een milieu-activiste, die zich vooral richt op de toestand van de noordpool.  Met een enorm enthousiasme en veel doorzettingsvermogen laat zij zien dat het niet goed gaat met het noordpoolgebied. Helaas wordt haar verhaal ontsierd met onnodige overdrijvingen. Zij zegt dat ‘binnen een generatie de helft van het noordpoolijs verdwenen is’. En ze beweert dat Amsterdam even koud wordt als Alaska als de warme Golfstroom zich naar het zuiden verlegt. Want Amsterdam en Alaska zitten op dezelfde breedtegraad: de 52ste. Alaska ligt op de 62ste graad noorderbreedte. Dat scheelt zo’n 1100 kilometer.  Dat het ijs op de noordpool gehalveerd is, is ook zo’n algemene uitspraak, die niet op de werkelijkheid gebaseerd is. In de winter is de ijsomvang met 20% teruggelopen in de periode van veertig jaar (1979-2017) en in de zomerperiode is dat veertig procent. Gemiddeld over het gehele jaar is dat zeker niet de helft. Is het belangrijk dat deze uitglijders benoemd worden? Ik vind van wel. De opwarming van de aarde is een serieus en bedreigend verschijnsel, waarin foute overdrijvingen geen plaats horen te hebben.

Nog erger maakt Carel Peeters het in zijn wel erg eenzijdige en negatieve artikel over Trump: ‘Polariserende saamhorigheid’. Peeters vindt dat vooral Trump schuld heeft aan de ernstige tweedeling van de maatschappij in de Verenigde Staten. Ik dacht dat het eerder andersom is: Trump is een extreme uiting van het bestaan van die kloof. De president verergert die kloof wel. Bij een andere omdraaiing maakt Peeters een klassieke HBS-fout. ‘Uit velen één’ is de wapenspreuk van de VS. Trump draait dat volgens Peeters om: ‘uit één velen’. Trump is een dictator die de wetten bepaalt voor de Amerikanen. En Peeters citeert de Latijnse spreuk: ‘E pluribus unum’ en draait dat om naar ‘E unum pluribus’. Dat is wel mooi in het Nederlands, maar niet in het Latijn, daar verander je een spreuk door verandering van naamvallen. Dus beide spreuken, in verschillende volgorde, zijn en betekenen precies hetzelfde. Weer zo’n omhooggevallen, duurdoende HBS-er, zou ik op de middelbare school gedacht hebben. Nu denk ik daar anders over. Immers de HBS heeft een belangrijke, zo niet essentiële rol gespeeld in de opgang van Nederland na 1870. Oudleerlingen als Van ’t Hoff, Lorentz, Zeeman en Kamerlingh Onnes hebben een Nobelprijs voor natuurkunde ontvangen. En vele oud-hbs’ers hebben als ingenieur een rol gespeeld in de technische opbouw van Nederland en Nederlands Indië. Des te jammer van de misser van Peeters en van de eindredactie.