Toen ik de aankondiging van het boek van mijn gewaardeerde oud-collega zag, heb ik direct een recensie-exemplaar besteld. Barryl Biekman en ik werkten bij het Bureau Internationale Zaken van de gemeente Den Haag. Zij heeft na haar dissertatie onlangs haar tweede boek gepubliceerd: Uitsluitingsmechanismen. Blaka tara en afrofobie.
Zelden ben ik zo teleurgesteld. Zij schrijft over racisme en uitsluiting in Nederland, wat de oorzaken zijn en wat er aan te doen. Vanuit een bepaald perspectief, het afro-perspectief. Dat kan. Ons tijdschrift Onvoltooid Verleden had het werken met perspectieven als uitgangspunt: vanuit verschillende gezichtspunten werken. En daar wringt de schoen bij Biekman. Dat er andere perspectieven zijn, van waaruit je de werkelijkheid analyseert. Vanuit een bepaalde visie of gezichtspunt bekijken, levert dan een andere afbeelding van de werkelijkheid op. Zo’n gedachtegang is niet aan Barryl besteedt. Zij bekijkt liever alles vanuit één visie. Die visie bepaalt dat je negers Afro-Nederlanders hoort te noemen en blanke Nederlanders wit.
Wat er bij haar achter de horizon verdwijnt is de volgende en belangrijkste stap: aan de hand van bijvoorbeeld twee visies (Nederland is een racistisch land vs. Nederland was nog nooit zo gezond, welvarend en liberaal t.o.v. minderheden) en twee beelden van de werkelijkheid (discriminatie neemt toe vs. Afro-Amerikanen zijn meer tevreden dan 50 jaar geleden) met behulp van data over bijvoorbeeld discriminatie beide visies en beelden bekritiseren. Biekman denkt niet eens aan deze werkwijze. En dat voor iemand die gepromoveerd is. En die in haar werkzame leven genuanceerd was. Toen zij op een vreselijke manier van één van haar taken ontheven werd en ik weigerde die taak over te nemen (geen onderkruiperswerk) heeft ze mij overtuigd dat werk (Suriname) wel tijdelijk over te nemen.
Goede wetenschap is dataverzameling, vergelijken en hypotheses opstellen. Bijvoorbeeld wat is institutioneel racisme? Is het in de loop der tijden verbeterd of verslechterd? Maar niets van hypotheses in dit boek. In twee geprezen boeken beschrijft Steven Pinker precies deze zaken, plus nog meer, over de ontwikkelingen van de maatschappij aan de hand van kwantitatieve en kwalitatieve data. Onthullend. Onthutsend is dat in het boek van Barryl geen enkele aandacht wordt besteed aan kwantitatieve en kwalitatieve onderbouwing van haar stellingen, zoals Pinker doet. Zij gaat er vanuit dat er racisme is in Nederland met behulp van vage definities en jumping to conclusions. Over dat Afro-Nederlanderschap nog een punt. Ze bedoelt de zwarte Afrikaan. Besef dat er in Afrika ook Berbers, Arabieren en Egyptenaren leven, ontbreekt.
Aan de andere kant: dit boek voorziet in een behoefte. Getuigenislectuur is van alle tijden. Uitsluitingsmechanismen. Blaka tara en afrofobie voegt zich naadloos bij tendensboeken als Barthold Meryan van Cornelie Huygens en Hilda van Suylenburg van Cecile Goedkoop-de Jong van Beek en Donk.
Recente reacties